Verslag DACE contactbijeenkomst 31 mei 2018 - Circulaire Economie
14 juni 2018 om 12:02 0 reacties
Circulaire economie
De tweede contactbijeenkomst van 2018, gezamenlijk georganiseerd door de SIG Grond-, Weg- en Waterbouw en de SIG Value Management had als thema de impact van de overgang naar een circulaire economie op het vakgebied van de cost en value engineer.
Om de bewustwording daarover te verhogen werden eerst in een workshop setting de eigen gedachten van de aanwezigen losgemaakt met hulp van een aantal facilitators. Dat leverde een baaierd aan ideeën op, zoals wat is het verstandigst om eerst aan te pakken en hoe dan verder te gaan.
Daarna volgde een presentatie over een nieuw initiatief, de samenwerking tussen een groot aantal sloopbedrijven om het hergebruik van bouwmaterialen te bevorderen. Daartoe wordt een digitale professionele marktplaats ingericht, net zoals een Praxis of Gamma.
De eerste voordracht deze middag was van Ingrid Bolier van Witteveen+Bos. Zij haalde het naderende einde aan van de levensduur van vele bruggen, sluizen, tunnels en viaducten in Nederland en hoe daar in het kader van het Parijs klimaatakkoord van 2015 mee om te gaan. Daartoe is begin dit jaar een onderzoeksproject van start gegaan met partijen zoals Rijkswaterstaat, TU Delft en Witteveen+Bos. In dit onderzoek is eerst een literatuuranalyse uitgevoerd naar aanbod en vraag in de huidige infrastructuurmarkt, ofwel wat zijn de potentiele oplossingen en wat zijn de behoeften en ambities bij opdrachtgevers. Op dit moment worden de resultaten hiervan in een theoretisch model samengevat. De onderzoeksgroep zoekt nu naar aanscherping van de literatuuranalyse en het model. Daarvoor wilde Ingrid graag deze middag gebruiken en een workshop met de aanwezigen houden om te zien wat onder cost en value engineers leeft als het woord circulariteit wordt genoemd.
De zaal werd opgedeeld in drie groepen en per groep ging men vervolgens vol overgave aan de slag met hulp van een facilitator. Eerst werd een brainstorm gehouden, waarbij ieder individueel werd getriggerd met de vraag ‘Wat heeft je bedrijf of je team nodig om vervanging of renovatie op een circulaire manier aan te pakken?’. De gele briefjes konden vrijelijk en zonder beperking worden ingevuld, om zoveel mogelijk gedachten los te krijgen. Vervolgens werden de gedachten geclusterd naar onderwerp. In de groep waar uw reporter zich bevond leverde dat onderwerpen op als: logistiek & bouw, infrastructuurgebruikers, ontwerpkansen & configuratie, normering, contracten & aanbesteding, materialenbank, kosten/batenanalyse en de waarde van afval. Vervolgens werden de groepsleden aangemoedigd om vast te stellen, op een schaal van laag naar hoog, welke impact het vastgestelde onderwerp heeft om de transitie te versnellen. Dat leverde geanimeerde discussies op; een onderwerp als ‘de waarde van afval’ heeft alle posities in de ranking van laag naar hoog bereikt tijdens die discussies. Toen eenmaal was vastgesteld dat de waarde van afval betrokken moest worden op de milieuprestatie, net zoals met CO2 certificaten, werd een middenpositie vastgesteld, conform goed Nederlands poldermodel. Deze groep gaf de hoogste impact aan de onderwerpen normering en contracten & aanbesteding. Ook het kwantificeren van de urgentie ofwel wat als er niets wordt gedaan, kwam hoog op de ranglijst. Dit is met name interessant in het kader van het onderhoudsbudget dat vrijkomt voor renovatie en vervanging van infrastructuur
De tweede groep zag het geven van het goede voorbeeld door het opstarten van een groot project als belangrijkste aanjager om de circulaire aanpak op gang te brengen. De derde groep noemde herziening van regelgeving, die nog te grote buffers zou toelaten, en professioneel opdrachtgeverschap. Andere onderwerpen zijn ruimte voor ondernemerschap en kennisdeling en –consolidering.
Van Lineaire productie naar Cyclisch proces
De middag werd afgesloten door Peter Kreukniet van buro BOOT, een landelijk opererend ingenieursbureau van circa 120 mensen, met expertgebieden als sloop, asbest, civiel, geo-informatie, bodem en water. Peter liet vanmiddag zien dat sloop een essentiële rol speelt in het circulair maken van de economie en verhaalde ook van een nieuw initiatief om een professionele marktplaats in te richten voor hergebruik van materialen.
Een bekende waarneming is dat onze planeet zijn beperkingen kent en dat grondstoffen
opraken. Om dat tegen te gaan kunnen productontwerpen worden gemaakt die minder grondstoffen nodig hebben of producten zo worden gemaakt dat ze langer meegaan. Maar dat is niet genoeg en eigenlijk alleen maar uitstel.
Het besef leeft dat het huidige lineaire proces waarbij grondstoffen na productie en gebruik op de afvalhoop terechtkomen, ook moet veranderen. Een cyclisch proces moet op gang komen waarbij de producten van vandaag, de grondstoffen van morgen zijn. Nieuwe ontwikkelingen worden hier gezien zoals een productontwerp geschikt voor demontage en het anders organiseren van eigendom, zoals Philips dat doet met Light as a Service, op aangeven van opdrachtgevers als Schiphol Group.
Een voorbeeld wordt genoemd dat 50% van het beton tegenwoordig wordt hergebruikt. Dit houdt in dat het grind niet meer aangevoerd hoeft te worden uit verre buitenlanden; een mooie reductie in CO2 uitstoot. Of nieuwe ideeën over de normering van snelwegen, waar de laagdikte van het asfalt wordt bepaald door het zwaarste wegverkeer, terwijl die meest alleen op de rechter rijbaan rijdt. Er is echter een urgentie, er wordt veel gepraat over circulariteit, maar er houden zich maar ongeveer 1.500 mensen professioneel bezig met dit onderwerp in Nederland.
Sloopbedrijven
Peter ziet een belangrijke rol voor sloopbedrijven, slopers worden zogezegd demonterend aannemers. Ofwel slopers worden redders en een aantal voorbeeldprojecten in Utrecht en Winterswijk worden getoond waarbij sloopmateriaal direct als bouwmateriaal wordt ingezet. De traditionele aanpak waarbij de sloopkogel alles vernietigt en het afval naar de afvalverwerker wordt gebracht of ter verbranding in energiecentrales wordt aangeboden, wordt steeds meer verlaten.
De hele keten lijkt in beweging te komen, met aannemers en installatiebedrijven die hergebruik willen en zoeken, opdrachtgevers met hun veranderde ambities en architecten die duurzaam willen ontwerpen. Vragen die deze partijen hebben zijn waar de herbruikbare bouwmaterialen te vinden zijn, of er voldoende gelijksoortig materiaal is gezien de grootte van het project, wat de kwaliteit is, hoe de opdrachtgever te betrekken en overtuigen. Om de zichtbaarheid van de aanbodkant te verhogen is buro BOOT met een aantal sloopbedrijven een initiatief gestart om een online marktplaats in te richten onder de naam Insert. Daar worden allerlei bouwproducten en materialen aangeboden zoals hout, verlichting, dakpannen, kozijnen en deuren. Dit moet professioneel gebeuren met aandacht voor leverbetrouwbaarheid en kwaliteit, zodat vertrouwen in de marktplaats wordt gecreëerd.
Het voorbeeld van de sloop van een groot deel van het Dijkzicht ziekenhuis wordt genoemd. Nadat in Rotterdam bekend was gemaakt dat bij het ziekenhuis allerlei herbruikbare bouwmaterialen vrij zouden komen, kwamen bijvoorbeeld een woningbouwvereniging voor de 600 toiletpotten, een industrieel ontwerper voor de lampen uit de operatiekamer en een zwerversopvanginstantie voor deuren en kozijnen.
Naast een initiatief voor civiele materialen komt er binnen Insert ook een marktplaats voor groenbedrijven Bijvoorbeeld een boom van 40 jaar die normaal gesproken bijvoorbeeld € 100.000 kost vergt nu enkel de verplaatsingskosten van € 30.000. Dit is zowel interessant voor degene die de boom kwijt moet als degene die deze nodig heeft.
Naast dit initiatief ziet Peter ook een verandering in opdrachtgeverschap. Traditioneel staat hier de opdrachtgever tegenover de aannemer en spreekt over tijd, kosten en kwaliteit. Een aanpak waarbij in dit primaire proces ook gebruikers en leveranciers en installatiebedrijven vroeg worden betrokken, kan zorgen voor co-creatie en ideeën voor circulariteit krijgen dan een grotere kans en draagvlak.
Staat u ongewild op de foto? Laat het ons weten; dan verwijderen wij de foto.